جعل رفتاری است که در قانون ایران جرم انگاری شده است. شاید عبارت جعل را به دفعات زیاد، شنیده باشید اما ممکن است که در مورد ابعاد حقوقی آن چندان اطلاعات کافی در دسترس نباشد.
با توجه به این که در قانون برای جعل، مجازات تعیین شده است، طبیعتا این رفتار، جرم محسوب می‌شود. این موضوع به استناد اصل قانونی بودن جرم و مجازات است و طبق این اصل، هر رفتاری را می‌توان جرم تلقی نمود که برای آن در قانون مجازات تعیین شده باشد.
ممکن است اینگونه تصور شود که جرم جعل چندان نمی‌تواند امنیت و آرامش در جامعه را بر هم بزند اما همین دسته از جرائم سبب عدم ثبات امنیتی در کشور می‌شود.
مشاوره حقوقی جعل خاطر نشان می‌کند جرم جعل می‌تواند در قالب ساخته شدن یک سند و یا مهر و امضا انجام شود. در واقع افرادی زیادی در جامعه ما هستند که تخصص اصلی آن‌ها ارتکاب جعل است. این افراد، بر اساس توانایی و مهارتی که دارند، می‌توانند انواع مختلفی از اسناد را جعل کنند.
جعل با توجه به این که از جهاتی می‌تواند منجر به سرقت اطلاعاتی نیز شود، لازم است که رفتاری مجرمانه به شمار رفته و مجازات سنگین برای آن تعیین شود. فردی که به طور مثال اقدام به جعل امضا دیگری می‌نماید، در واقع از اطلاعات هویتی وی استفاده می‌کند. جعل سند نیز به همین روال بوده و جاعلین این موارد از تخلفات را در معاملات تجاری مورد استفاده قرار می‌دهند.
در جرم جعل، دروغ و امری خلاف واقع جایگزین حقیقت می‌شود. افراد جاعل با ارتکاب جرم جعل، هدف آن‌ها جدای از فریب دیگران و رساندن ضرر به آن‌ها، کتمان حقیقت و ورود امری خلاف واقع است.
جعل به شیوه‌های مختلفی صورت می‌گیرد و می‌تواند شامل جعل سند، جعل مهر و امضا، جعل مدارک هویتی و غیره باشد. همچنین امکان جعل علائم تحاری نیز وجود دارد که البته این موضوع به راحتی قابل رسیدگی در اداره ثبت شرکت‌ها خواهد بود.
اگرسند و یا مدارک شما توسط فرد یا افرادی، جعل شده باشد و قصد ثبت شکایت کیفری در این زمینه را دارید، لازم است که پیش از انجام مراحل طرح دعوا، مشاوره حقوقی دریافت کنید. البته در این زمینه نیز می‌توانید وکیل بگیرید اما به دلیل وجود مزایای خاصی در مشاوره حقوقی، این روش بسیار کارایی دارد.
مشاوره حقوقی جعل به صورت تخصصی به موضوعات که مرتبط با این دسته از جرائم بوده، می‌پردازد و اطلاعات کافی را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد.
جرم جعل چیست؟
قبل از بررسی عنوان مشاوره حقوقی جعل و شیوه‌های رایج در مشاوره حقوقی، بهتر است که نگاهی کوتاه به جرم جعل داشته باشیم. جعل در لغت به معنای دروغ و فریب دادن است و در عمل حقوقی نیز رفتار مجرمانه جعل به سبب فریب دادن طرف مقایل انجام می‌شود.
فرد جاعل با جعل اسناد و موارد دیگر، در واقع به نحوی وانمود می‌نماید که سند مربوطه اصل بوده و با آنچه که واقعیت داشته، مطابقت دارد.
در قانون، شیوه‌های مختلفی از جرم جعل بیان شده است که جعل سند تنها بخشی از این عنوان مجرمانه به شمار می‌رود. جعل در شرایطی به عنوان جرم قابل گذشت و در شرایط دیگر، جز جرائم غیر قابل گذشت می‌باشد. از این رو، طرح دعوا جعل می‌تواند از طرف شاکی خصوصی و یا بدون آن که نیازی به طرح آن از طرف شاکی باشد، صورت می‌گیرد.
در جرم جعل، هویت و مشخصات افراد به نحوی مورد سرقت قرار گرفته و در اختیار شخص جاعل قرار می‌گیرد. جعل باعث می‌شود که حقایق و واقعیت‌های یک موضوع نمود پیدا نکرده و موضوعات خلاف واقع آن نیز بیان می‌شود.
سندی که مورد جعل قرار می‌گیرد، در واقع تمام واقعیات و موضوعات آن آشکار نمی‌شود و جاعل با مرتکب شدن این جرم، قصد دارد واقعیات موجود آشکار نشود.
جرم جعل انواع مختلفی دارد که در ادامه به این موضوع و همچنین عناصر سه گانه جرم جعل و آنچه که قانون، شرایط این جرم و مجازات آن را نیز بیان کرده است، می‌پردازیم.
انواع جرم جعل
در بخش قبل، به بررسی عنوان جرم جعل پرداخته شد، حال لازم است که انواع آن نیز مورد بررسی قرار گیرد.
در قانون جعل به اینگونه تعریف شده است که اسناد، نوشته، مهر و یا امضاء، مورد دست برد قرار گرفته و یا به صورت غیر قانونی ساخته شود. جاعلین با ساختن اسناد و یا امضا، قصد در فریب دیگران دارند.
فردی که اقدام به جعل امضا طرف دیگر می‌کند، هدف وی این است که با فریب دادن دیگران، بتواند به هدف خود برسد. در واقع جاعل با ارتکاب جرم جعل، قصد دارد که واقعیت و موضوع موجود را به جای اصل آن نمایش دهد.
هدف اصلی در جرم جعل، اعمال رفتارهای متقلبانه و تزویر است. در قانون نیز جرم جعل با مضمون تزویر بیان شده است و پر واضح است که جاعل، تنها این هدف را دارد که با پوشاندن واقعیات، آنچه خلاف واقع است را بیان کند.
جاعل با ساختن نوشته و یا برگه جعلی، سعی دارد تا آنجا که امکانش هست، آثار اصل را برداشته و به نفع خود در این زمینه نیز استفاده کند. در خصوص جرم جعل استفاده از سند مجعول و یا استفاده نکردن آن، چندان اهمیت نداشته و تنها وقوع جرم جعل برای مجرمانه بودن آن حائز اهمیت است.
در واقع به صرف جعل و با هدف فریبنده بودن آن، جرم جعل قابل تحقق است، اما لازم است که عناصر سه گانه جرم نیز به طور کامل برای تحقق این جرم وجود داشته باشد. جرم جعل انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر است:
جعل کلی
یکی از انواع جرم جعل که به صوت کلی است، به این شیوه انجام می‌شود که جاعل کل سند، نوشته، مهر و یا امضا را بسازد و به طور کلی آن را جعل کند. در واقع تمامی سند و نوشته مورد دست برد و جعل قرار گرفته و به همین منظور به آن جعل کلی گفته می‌شود.
جعل کلی می‌تواند در ارتباط با مواردی مانند جعل مدارک هویتی از قبیل شناسنامه، کارت ملی نیز باشد.
همچنین جعل اسناد عادی از قبیل وصیت نامه و یا اسناد مرتبط با معاملات ملکی مانند قولنامه نیز شامل جعل کلی می‌شود. در این نوع از جرم جعل، کل سند، نوشته و یا امضا جعل شده و جاعل به کل اطلاعات اسناد مربوطه نیز دست پیدا می‌کند.
جعل جزئی
نوع دیگری از جعل که به عنوان جعل جزئی نیز شناحته می‌شود، به این صورت انجام می‌شود که بخشی از سند و یا نوشته، جعل می‌شود.
به طور مثال، جعل امضا چک، نوعی جعل جزئی است. در این نوع جعل، تمام سند و یا نوشته، جعل نمی‌شود، بلکه بخشی از آن توسط جاعل مورد دست برد قرار می‌گیرد.
همچنین مواردی مانند جعل اثر انگشت در وصیت نامه نیز در دسته بندی جعل جزئی قرار می‌گیرد. در این قبیل از انواع جعل، حائل تنها بخش مهم و پرکاربرد سند و یا نوشته را جعل می‌کند. امضا و اثر انگشت در اسنادی مانند چک و و صیت نامه، به دلیل آن که اهمیت دارند، برای آن‌ها عمل جعل صورت می‌گیرد.
جعل مادی و معنوی
شناخته شده‌ترین نوع جعل شامل جعل مادی و جعل معنوی است. در جعل مادی، فرد جاعل اقدام به تغییرات فیزیکی و یا مادی در سند مجعول می‌کند.
در واقع اقدامات مادی جعل همان مواردی است که در ماده 523 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، عنوان می‌شود. اعمالی مانند تراش دادن، خراشیدن و قلم بردن به عنوان جعل مادی شناخته می‌شود.
در جعل معنوی، رفتارهای مرتبط با جعل مادی، انجام نشده و به نوعی تغییرات جعل مادی در آن رخ نمی‌دهد. جعل معنوی به این معنا است که سند و یا نوشته جعل شده، مطالب و محتویات آن خلاف واقع به با این هدف که به دیگران ضرر و آسیب وارد شود، صورت می‌گیرد.
جاعل با ارتکاب جعل معنوی، سعی در گمراهی و فریب دیگران دارد و کارهایی را انجام می‌دهد که واقعیات آن انتشار پیدا ننماید.
جعل معنوی در ماده 534 قانون مجازات اسلامی بیان شده است و در ارتباط با جرم جعل توسط افرادی که دارای مقام رسمی و دولتی نیز باشند، انجام می‌شود. در جعل مادی، شکل سند تغییر ییدا مرده و مورد دست برد قرار می‌گیرد اما در جعل معنوی، فقط محتوا و مضمون سند تغییر پیدا می‌کند و شرایط شکلی و ظاهری سند، دچار تغییر نمی‌شود.
عناصر جرم جعل
بعد از آشنایی با انواع جرم جعل، حال باید عناصر آن نیز بررسی شود. هر جرمی دارای سه عنصر بوده و لازم است که برای تحقق آن، عناصر سه گانه وجود داشته باشد.
جدای از بحث اصل قانونی بودن جرم و مجازات که رفتاری را می‌توان جرم تلقی نمود که در قانون، مجازات برای آن تعیین شده باشد، وجود عناصر سه گانه برای تحقق جرم نیز ضروری است.
عناصر جرم جعل مانند هر جرمی شامل عنصر مادی، معنوی و قانونی است. برای تحقق جرم جعل، لازم است که این سه عنصر وجود داشته باشند.
وجود همزمانی این سه عنصر، برای به تحقق رسیدن جرم جعل ضروری است. در هر صورت، در ادامه هر کدام از عناصر جرم جعل را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
عنصر قانونی جعل
یکی از عناصر اصلی در تمامی جرائم از جمله جرم جعل، عنصر قانونی است. عنصر قانونی همانطور که از نام آن پیدا است، عنصری که در قانون به آن اشاره باشد.
در واقع رفتار ارتکابی مجرمانه آن در قانون عنوان شده باشد. پرواضح است که به دلیل آن که جرم جعل در قانون برای آن مجازات تعیین شده است، لازم است که عنصر قانونی این جرم نیز مورد بررسی قرار گیرد.
در فصل پنجم کتاب قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات، از مواد 523 تا 542 این قانون به جرم جعل پرداخته شده است. بنابراین عنصر قانونی جعل همین مواد مزبور در قانون مجازات اسلامی است. اما به طور کلی، تعریف جرم جعل در ماده 523 قانون مجازات اسلامی از باب تعزیرات عنوان شده است که می‌توان عنصر قانونی جعل را نیز همین ماده قانونی در نظر گرفت.
به موجب ماده مزبور، جعل و تزویر عبارت‌اند از: ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تأخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر یا به کار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر اینها به قصد تقلب.
عنصر مادی جعل
عنصر دیگر جرم جعل، همان مواردی است که در ماده 523 قانون مجازات به آن اشاره شده است. عنصر مادی هر جرم در واقع بیانگر رفتار انجام دهنده در جرم است. عنصر مادی، مهم‌ترین رکن در جرائم محسوب می‌شود که طبیعتا این عنصر در هر کدام از جرائم نیز متفاوت است.
بنابراین می‌توان گفت که عنصر مادی جعل همان ساختن و یا نوشتن سند، مهر و امضا، خراشیدن، تراشیدن و قلم بردن و مواردی از این قبیل است. فردی که اقدام به جعل سند می‌کند، با بهره‌گیری از روش‌هایی که در قانون عنوان شده است، این عمل را انجام می‌دهد.
حتی سندی که جزئیات و محتویات آن به طور کامل حذف و یا محو گردد، می‌توان عنوان مجرمانه جعل را نیز برای آن عنوان کرد. همچنین اضافه کردن نوشته به محتویات یک سند نیز می‌تواند مصداق جرم جعل را نیز داشته باشد. به طور کلی دست بردن در اطلاعات اسناد و نوشته‌ها و امضاء اسناد، می‌تواند مصداق مجرمانه جعل را به همراه داشته باشد.
عنصر معنوی جعل
عنصر معنوی جرائم بیانگر قصد مجرمانه شخص مجرم است. فردی که برای ارتکاب جرم جعل، سوء نیت داشته باشد، در واقع عنصر معنوی این جرم تحقق پیدا کرده است.
به بیان دیگر، قصد متقلبانه جاعل و با این هدف که با جعل اسناد به دیگران ضرر و آسیب نیز برساند، منجر به تحقق پیدا کردن جرم جعل نیز می‌شود.
در واقع زمانی می‌توان فردی را جاعل خطاب کرد که ارتکاب جرم جعل را عالما و عامدا انجام داده باشد. حال اگر ثابت شود که جاعل، عمدی در تغییر دادن محتویان سند نداشته باشد، عملا نمی‌توان رفتار مجرمانه جعل را نیز برای این افراد در نظر گرفت.
البته این که گفته می‌شود که شخصی بدون آن که قصد و نیتی برای جعل سند و یا جعل امضا و انواع دیگر جعل داشته باشد، برای انجام این کار اقدام نماید، در حالتی است که مرتکب در وضعیت هوشیاری و آگاهی دست به انجام جعل نزده باشد و به نحوی در وضعیت مستی و یا شرایطی از این قبیل، جعل صورت گرفته باشد. بنابراین علاوه بر وجود عنصر مادی و قانونی برای تحقق جرم جعل، لازم است که عنصر معنوی جرم نیز رخ دهد.
بنابراین برای تحقق جرم جعل، باید هر سه عنصر مزبور وجود داشته باشد. حال اگر یکی از عناصر سه گانه جرم برای تحقق جعل تحقق نیابد، رفتار صورت گرفته به عنوان جرم جعل شناخته نمی‌شود.
حتی با وجود شرایط مندرج در ماده 523 قانون مجازات، در صورتی که مرتکب قصد متقلبانه و با هدف تزویر نداشته باشد، رفتار صورت گرفته، جعل محسوب نمی‌شود.
سوالات پر تکرار در مشاوره حقوقی جعل
جعل یکی از جرائم شناخته شده در قانون کشور ما است و به دلیل ارتکاب آن و اهمیت بالایی که دارد، جز آن دسته از موضوعاتی که عمدتا برای آن مشاوره حقوقی اخذ می‌شود. مشاوره حقوقی جعل، اختصاصا به بررسی جرم جعل می‌پردازد.
از طریق مشاوره حقوقی، می‌توانید هرگونه سوالی که پیرامون جرم جعل داشته باشید نیز پاسخ آن را دریافت کنید.
سوالاتی که در مشاوره حقوقی جعل مطرح می‌شود، پیرامون این جرم بوده و طبیعتا موضوعاتی که خارج از بحث جعل باشد، در دسته بندی دیگر مشاوره حقوقی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
سوالات رایج در مشاوره حقوقی مرتبط با جرم جعل چه به صورت مشاوره حقوقی تلفنی و چه به اشکال آنلاین و حضوری، به شرح زیر است:
- مجازات جرم جعل چیست؟
- جرم جعل چگونه اتفاق می‌افتد؟
- چه شیوه‌هایی برای ارتکاب جرم جعل در قانون در نظر گرفته شده است؟
- بین مجازات جعل سند یا جعل امضا تفاوتی وجود دارد؟
- چگونه می‌توان علیه شخصی که مرتکب جرم جعل سند و یا جعل امضا شده است، طرح دعوا نمود؟
- در قانون برای جاعلین اسکانس داخلی و خارجی، چه مجازاتی تعیین شده است؟
- مجازات جعل مدارک هویتی چیست؟
- اگر مامور دولت اقدام به ارتکاب جرم جعل نماید، آیا عمل وی مجرمانه محسوب می‌شود؟
موارد مزیور، سوالات پر تکراری هستند که در مشاوره حقوقی موضوع جعل مطرح می‌شود. عمدتا سوالاتی که افراد در جلسه مشاوره حقوقی مطرح می‌کنند، در مورد مجازات قانونی جرم جعل و نحوه طرح چنین دعاوی است.
با دریافت مشاوره حقوقی، می‌توانید تمامی سوالات خود پیرامون جرم جعل را نیز دریافت کنید. در ادامه، بخشی از موضوعات مهمی که در ارتباط با مشاوره حقوقی جعل است، به آن پرداخته می‌شود.
مشاوره حقوقی شرایط تحقق جرم جعل
این که برای تحقق جرم جعل، چه شرایطی وجود دارد و چگونه می‌توان یک رفتاری را جعل در نظر گرفت، در مشاوره حقوقی به طور کامل به بررسی این موضوع می‌پردازیم اما در این بخش نگاه کلی به چنین شرایطی خواهیم داشت. وجود شرایط زیر برای تحقق جرم جعل لازم است:
- جعل در مورد سند، امضا و یا مهر و سایر موضوعاتی که در قانون اشاره شده است، انجام می‌شود.
- جرم جعل در اراتباط با اسناد جعلی محقق نمی‌شود.
- امکان تحقق یافتن جرم جعل برای اسناد کپی نیز وجود ندارد.
- سند و یا نوشته‌ای که جعل می‌شود، باید منجر به فریب افراد شود.
- امکان تشخیص جعل صورت گرفته با چشم غیر مسلح وجود نداشته باشد.
- به استناد عنصر معنوی جرم جعل، لازم است که قصد و نیت متقلبانه جرم جعل وجود داشته باشد.
از بین شرایط مزبور، این موضوع که امکان جعل در اسناد کپی و جعلی وجود ندارد، دارای اهمیت بیشتری است. قاعدتا رونوشت و کپی از اسناد، قابلیت جعل شدن را ندارد. در واقع به سبب آن که در مقایسه بین کپی و اصل سند، رونوشت سند از اعتبار قانونی برخوردار نیست، به همین منظور وقوع جرم جعل برای آن انجام نمی‌شود. همچنین سندی که جعل شده است نیز امکان جعل آن وجود ندارد.
لازم به ذکر است که جعل اسناد هم شامل سند عادی و هم سند رسمی است. علی رغم این که سند عادی به میزان سند رسمی اعتبار ندارند، اما جاعلین این دسته از جرائم را نیز جعل می‌کنند.
مشاوره حقوقی انواع مجازات جرم جعل
با توجه به این که جرم جعل، به شیوه‌های مختلفی انجام می‌شود، میزان مجازات آن‌ها نیز با یکدیگر متفاوت است. در این بخش انواع مجازات جرم جعل را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
مجازات جعل مهر و امضاء
مجازات جعل مهر و امضاء بسته به این که مهر و امضاء چه افرادی، جعل شده است، متفاوت می‌باشد. در واقع میزان مجازاتی که در قانون برای جعل امضا و مهر مقامات رده بالا و افراد عادی عنوان شده، متفاوت است.
طبق ماده 524 قانون مجازات اسلامی، هر کس احکام یا امضاء یا مهر یا فرمان یا دستخط مقام رهبری و یا رؤسای سه قوه را به اعتبار مقام آنان جعل کند یا با علم به جعل یا تزویر استعمال نماید، به حبس از سه تا پانزده سال محکوم خواهد شد.
لازم به ذکر است که جعل احکام، امضاء، مهر یا دستخط معاون اول رییس جمهور یا وزراء یا مهر یا امضای اعضای شورای نگهبان یا نمایندگان مجلس شورای‌اسلامی یا مجلس خبرگان یا قضات یا یکی از رؤسا یا کارمندان و مسئولین دولتی از حیث مقام رسمی آنان، در قانون دارای مجازات حبس از یک تا ده سال است.
همچنین جعل مهر، تمبر و علامت شرکت، موسسات و ادارات دولتی نیز مشمول مجازات حبس از یک تا ده سال است. احکام مراجع نیز اگر جل شود، مجازات مزبور برای آن تعیین می‌شود.
مجارات جعل اسکانس
در قانون برای جعل اسکناس نیز مجارات مشخصی تعیین شده است. در ماده 526 قانون مجازات اسلامی، به میزان مجازات جعل انواع اسکانس رایج داخلی و خارجی پرداخته است.
در واقع برای جاعلین اسکانس ریالی و ارز مجازات تعیین شده که اگر طبق حکم دادگاه، مرتکبین این جرائم به عنوان محارب شناخته نشوند، مجازات حبس بین 5 تا 20 سال در قانون برای آن‌ها در نظر گرفته شده است.
مجازات جعل مدارک دانشگاهی
جعل مدارک دانشگاهی، موضوع ماده 527 قانون مجارات اسلامی است. برای جاعلین مدارک دانشگاهی نیز مجازات متفاوت از سایر شیوه‌های جعل در نظر گرفته شده است.
به موجب این ماده، هر کس مدارک اشتغال به تحصیل یا فارغ التحصیلی یا تاییدیه یا ریز نمرات تحصیلی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی داخل یا خارج از کشور یا ارزشنامه‌های تحصیلات خارجی را جعل کند یا با علم به جعلی بودن آن را مورد استفاده قرار دهد، علاوه بر جبران خسارت، به حبس از یک تا سه سال محکوم خواهد شد.
دریافت مشاوره حقوقی تخصصی جعل توسط وکیل کیفری
اگر به دنبال مشاوره حقوقی تخصصی در رابطه با دعاوی جعل هستید، حتما با وکیل کیفری خوب و کاربلد در این زمینه مشورت کنید. به همین منظور استفاده از خدمات مشاوره حقوقی سامانه مشاوره حقوقی 24 پیشنهاد می‌شود.
کلیه شیوه‌های رایج ارائه مشاوره حقوقی در این سامانه صورت می‌گیرد و می‌توانید در ارتباط با موضوع جعل نیز اقدام به دریافت مشاوره نمایید.
خدمات رسانی حقوقی در این سامانه به صورت شبانه روزی به شیوه مشاوره حقوقی آنلاین و دیگر اشکال انجام می‌شود و در صورتی که نیاز به دریافت مشاوره مرتبط با مووع جعل را دارید، کافیست با کارشناسان حقوقی ما در ارتباط باشید.
