شکایات و دعاوی قضایی به دو صورت کلی حقوقی و کیفری است. یک دعوا میتواند جنبه حقوقی داشته باشد و یا این که مرتبط با امور کیفری باشد.
طبیعتا موضوعاتی که ارتباطی به جرم و مجازات نداشته باشند، در دستهبندی دعاوی حقوقی قرار میگیرند. امور مدنی مرتبط با دعاوی حقوقی بوده که در زندگی روزمره شاهد این قبیل اختلافات هستیم. هر فردی که قصد طرح دعوا حقوقی داشته باشد، ملزم به رعایت یک سری شرایطی است.
در قانون ایران، تشریفات و اصول کلی دادرسی عنوان شده است که میبایست در زمان طرح دعوا، توسط طرفین اجرا شود. ثبت شکایت حقوقی، نیازمند قواعدی است که در قانون آیین دادرسی مدنی به آن اشاره شده است.
نحوه اقامه دعاوی حقوقی با کیفری متفاوت است و رسیدگی به این قبیل شکایات مستقیما در دادگاه انجام میشود. اما در دعاوی کیفری شاهد آن هستیم که قبل از ارجاع پرونده به دادگاه،لازم است که تحقیقات مقدماتی پرونده در دادسرا انجام شود.
دعاوی حقوقی یک سری تشریفات و آیینی دارد که برای طرح آنها میبایست رعایت شود. یکی از این اصول و تشریفات، تنظیم دادخواست است. مشاوره حقوقی تنظیم دادخواست نیز همین جا مطرح میشود.
شرایط ثبت شکایات حقوقی در قانون آیین دادرسی مدنی عنوان شده است. اولین گام برای طرح این دعاوی، ارائه دادخواست میباشد. این قانون صراحتا عنوان میکند که برای آن که مراجع قضایی اقدام به رسیدگی شکایات مردم در امور حقوقی کنند، لازمه آن ارائه دادخواست است.
تا زمانی که دادخواستی تقدیم دادگاه نشود، قانونا امکان رسیدگی به دعوا مربوطه وجود ندارد. به موجب قانون، طرح دعوا حقوقی از طرف خواهان صورت گرفته و به همین منظور، لازم است که تنظیم و ارائه دادخواست نیز از طرف خواهان انجام شود.
قانونا مراجع قضایی در صورتی که اقدام به رسیدگی تقاضا و درخواست های حقوقی مردم میکنند که در این زمینه دادخواستی تنظیم شده باشد. از این حیث، قدم نخست برای اقامه دعوا، تنظیم دادخواست است.
نگارش دادخواست، شرایط و اصول خاص خود را دارد و شیوه تنظیم آن در قانون آیین دادرسی مدنی عنوان شده است. بخشی از فصل این قانون به طور مفصل به شیوه نگارش دادخواست و سایر مقررات مرتبط با آن پرداخته است.
دادگاهها توجه خاصی نسبت به دادخواستهای ثبت شده دارند و اگر ایردات شکلی در دادخواست وجود داشته باشد، اقدام به رد آن میکنند.
به همین منظور لازم است که برای تنظیم دادخواست حتما با وکیل خوب در ارتباط باشید و یا این که به طور کلی فرآیند نگارش دادخواست و مشاوره حقوقی تنظیم دادخواست را بر عهده آنها قرار دهید.
دادخواست چیست؟
دادخواست تشکیل شده از دو کلمه داد به علاوه خواست است. داد برگفته از مفهوم دادخواهی است و خواست نیز همان تقاضا و درخواست است. بنابراین رسیدگی به تقاضای افراد مبنی بر اجرای عدالت و خواسته آنها در مورد اختلاف و مشکل حقوقی مطرح شده، از طریق دادخواست انجام میشود.
اقامه هر دعاوی اعم از حقوقی و یا کیفری، مقررات خاص خود را دارد و به صرف این که افراد به مراجع قضایی مراجعه کرده و خواسته خود را به صورت شفاهی بیان کنند، امکان رسیدگی به درخواست متقاضیان وجود ندارد.
حال این مسئله بیشتر در ارتباط با دعاوی حقوقی مطرح است و در هر صورت، اگر تمایل دارید که علیه شخص یا اشخاص اقامه دعوا کنید، حتما باید در این زمینه دادخواست به دادگاه بدهید.
رسیدگی به تقاضاهای عموم مردم که مرتبط با جنبه قضایی از حیث حقوقی باشد، از طریق برگه و فرمهای مخصوصی صورت میگیرد. در واقع فرم و برگههای مزبور به عنوان دادخواست شناخته میشود.
در مورد این موضوع که دادخواست چیست، باید گفت که دادخواست، برگه و ییا فرمهای چاپی مخصوصی هستند که طرح دعاوی حقوقی از طریق آنها انجام میشود. همچنین بر روی این برگهها عنوان قوه قضاییه نیز درج شده است که نشان از رسمی بودن این اوراق دارد.
انواع مختلفی از اوراق قضایی وجود دارد که در موارد مختلف از مراحل طرح دعاوی از آنها استفاده میشود. دادخواست نیز یکی از شناخته شدهترین نوع اوراق قضایی به شمار رفته که ثبت شکایات حقوقی به واسطه آن انجام میشود.
تعریف دیگری که از دادخواست میتوان بیان نمود، این است که برگههایی هستند تا دادخواهی از طریق تنظیم و ارسال آنها به دادگاهها انجام شود.
بنابراین با این اوصاف عملا امکان این که بتوان اقامه دعاوی حقوقی را از طریق برگههای ساده به جز دادخواست انجام داد، وجود ندارد. در واقع دادخواست برگه و فرمهای ساده نیستند و به عنوان اوراق رسمی به شمار رفته که کاربرد آنها در محاکم دادگستری است.
گفتنی است که برای نحوه تنظیم دادخواست نیز شرایط شکلی مشخصی تعیین شده است که در صورت عدم رعایت این شرایط، دادگاه اقدام به رد دادخواست مینماید. بهم همین جهت مشاوره حقوقی تنظیم دادخواست ضروری به نظر میرسد.
ثبت دعوا حقوقی از طریق دادخواست
در بخش قبل با مفهوم دادخواست آشنا شدیم و بیان شد که دادخواست، برگههای متحدالشکل چاپی با ظاهری خاص هستند که طرح شکایات حقوقی از طریق آن انجام میشود. پر واضح است که به جز دادخواست از روشهای دیگری نمیتوان برای ثبت دعاوی حقوقی اقدام نمود.
هر فردی که بخواهد شکایتی را با موضوعات حقوقی مطرح کند، میبایست اقدام به تنظیم دادخواست نماید. دادخواست را میتوان شکایت نامه برای امور حقوقی در نظر گرفت که شکایت نامه مرتبط با امور کیفری، تحت عنوان شکواییه شناخته میشود.
بین دادخواست و شکواییه تفاوتهای زیادی وجود دارد و همین موضوع که هر کدام برای طرح یک سری دعاوی قضایی مورد استفاده قرار میگیرد، نشان از تفاوت آشکار بین آنها است.
شکایت و دعوا حقوقی بدین معنا است که اختلاف و مشکل مطرح شده،مرتبط با امور حقوقی بوده و در این صورت برای اقامه آن مستلزم ارائه دادخواست است. طبیعتا اگر اختلافی که جنبه کیفری داشته و مرتبط با جرم و مجازات باشد نیز با ارائه شکواییه انجام میشود.
طبق قانون اگر هر فردی قصد اقامه دعوا داشته باشد، تا زمانی که دادخواستی را در این زمینه به دادگاه ندهد، مرجع قضایی تکلیفی برای این که به درخواست و تقاضای آنها رسیدگی کند، ندارد.
رسیدگی به شکایات حقوقی پیچیدگیهای خاص خود را دارند و با توجه به نوع پرونده و شکایت طرح شده، نحوه دادرسی نیز متفاوت است. هر زمانی که شخص قصد اقامه دعوی حقوقی علیه کسی داشته باشد، میتواند آن را با ارئه دادخواست مطرح کرده تا در شرایطی معین به آن رسیدگی شود.
بنابراین میتوان گفت که تنها روشی که در حال حاضر طبق قانون برای رسیدگی به دعاوی حقوقی در دادگاهها در نظر گرفته شده است، ارائه دادخواست است و از طریق هیچ برگه و فرم قضایی نمیتوان اقدام به طرح دعوا حقوقی نمود.
دادگاههای حقوقی نیز به جز دادخواست، هیچ اوراق قضایی دیگری را جهت رسیدگی در دستور کار خود قرار نمیدهند.
شروع رسیدگی به دعاوی حقوقی در دادگاه
رسیدگی به هر دعوا و شکایتی، نیازمند ارائه اوراق قضایی مرتبط با دعوا مربوطه است. در خصوص طرح دعاوی حقوقی نیز به همین روال بوده و رسیدگی به آنها، مستلزم تنظیم و ارائه دادخواست است.
حال شروع رسیدگی به دعوا حقوقی در دادگاه، مستلزم تنظیم دادخواست است. قانونا، مراجع قضایی حقوقی، زمانی اقدام به رسیدگی دعاوی و شکایات میکنند که دادخواستی ارسال شده باشد.
به موجب ماده 48 قانون آیین دادرسی مدنی، شروع رسیدگی در دادگاه مستلزم تقدیم دادخواست میباشد.
در واقع این ماده بیانگر این موضوع است که برای آن که دادگاه، فرآیند رسیدگی به شکایات و دعاوی را آغاز نماید، لازمه آن ارائه دادخواست است. تا هر زمان که دادخواستی تسلیم دادگاه نشده باشد، به لحاظ حقوقی، امکان رسیدگی به خواسته مردم وجود ندارد.
اقامه دعوی از زمانی آغاز میشود که طرفین، دادخواست مرتبط با موضوع دعوا را به دادگاه صالح ارائه دهند. در غیر این صورت به لحاظ قانونی، دادگاه نمیتواند راسا به شکایت مزبور رسیدگی کند.
بنایراین کسی نمیتوان این انتظار را داشته باشد که مراجع قضایی بدون آن که دادخواستی تنظیم و ارسال شده باشد، به خواسته و تقاضای آنها رسیدگی کند.
تنظیم و ارائه دادخواست، تنها اولین مرحله از طرح دعاوی حقوقی است و به نحوی شروع رسیدگی به یک دعوا حقوقی، به واسطه نگارش و ارسال دادخواست صورت میگیرد. حال که دادخواستی در این زمینه، تنظیم شده و در اختیار دادگاه قرار گیرد، همین موضوع نقطه شروعی برای آن است که دادگاه، فرآیند دادخواهی را آغاز کند.
ارائه دادخواست به دادگاه
زمانی که دادخواستی تنظیم شده، برای رسیدگی به دادگاههای واجد صلاحیت فرستاده میشود. حال اگر دادگاه دارای چند شعبه متعدد باشد، طبق قانون، دادخواست صرفا به شعبه نخست آن تحویل داده میشود.
بعد از آن وصول دادخواست، مدیر دفتر دادگاه باید در اسرع وقت و در صورت نبودن مشکلی در ارائه دادخواست، آن را به ثبت برساند.
با ثبت دادخواست، رسیدی به درخواست کننده داده میشود که در آن مشخصات مختلفی مانند مشخصات خواهان و خوانده، تاریخ تسلیم دادخواست درج میگردد. ارائه رسید به منزله ثبت دادخواست بوده و طبق روال دادرسی، پرونده در نوبت رسیدگی قرار میگیرد.
طبق قانون آیین دادرسی مدنی، تاریخ مربوط به رسید دادخواست، همان تاریخ طرح دعوا به شمار میرود. اگر دادخواست به لحاظ شکلی و ماهوی مشکلی نداشته باشد، مدیر دفتر دادگاه به شخص یا اشخاص تقدیم کننده دادخواست رسیدی را میدهد که تاریخ درج شده در رسید همان زمان اقامه دعوا به شمار میرود.
هرگاه دادگاه دارای شعب متعدد باشد، مدیر دفتر باید فوری پس از ثبت دادخواست، آن را جهت ارجاع به یکی از شعب، بهنظر رئیسشعبه اول یا معاون وی برساند.
البته امروزه انجام این مراحل به صورت الکترونیکی انجام میشود و ارائه رسید و تاریخ اقامه دعوا به صورت پیامک و یا مشاهده در سامانه عدل ایران به طرفین دعوا اطلاع رسانی میشود.
شرایط قانونی نگارش دادخواست
با توجه به این که دادخواست، فرم چاپی مخصوص به شمار رفته و جنبه اداری و رسمی برای آن وجود دارد، لازم است که تنظیم آن طبق مقررات و شرایط خاصی انجام شود.
در واقع نکات و مقررات مشخصی به منظور تنظیم دادخواست وجود دارد که لازم است در زمان نگارش آن نیز به طور کامل رعایت شود.
نحوه نگارش دادخواست جدای از مهارت و فون دادخواست نویسی، شرایطی دارد که این شرایط در ماده 51 قانون آیین دادرسی مدنی به آن اشاره شده است.
شرط نخست نگارش دادخواست این است که دادخواست باید به زبان فارسی و در فرمهای چاپی مخصوصی نوشته شود.
حال علاوه بر فارسی بودن زبان متن دادخواست، اقامه دعوا باید در همان فرمهای مخصوصی که از طرف قوه قضاییه آماده شده، تنظیم گردد. در واقع بر روی هر برگهای نمیتوان اقدام به ثبت و نگارش دادخواست نمود.
حال اگر درخواستی بر روی برگه و فرمی به غیر از دادخواست نگارش شده باشد، هیچ ترتیب اثری به آن در دادگاه صورت نمیگیرد. علاه بر این موارد، شرایط دیگری نیز برای نگارش دادخواست عنوان شده است که در هر صورت باید موارد زیر در هنگام تنظیم دادخواست به آنها توجه گردد:
- نام، نام خانوادگی، نام پدر، سن، اقامتگاه و حتیالامکان شغل خواهان.
- نام، نام خانوادگی، اقامتگاه و شغل خوانده.
- تعیین خواسته و بهای آن مگر انکه تعیین بها ممکن نبوده و یا خواسته، مالی نباشد.
- تعهدات و جهاتی که به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه میداند به طوری که مقصود واضح و روشن باشد.
- آنچه که خواهان از دادگاه درخواست دارد.
- ذکر ادله و وسایلی که خواهان برای اثبات ادعای خود دارد، از اسناد و نوشتجات و اطلاع مطلعین و غیره، ادله مثبته به ترتیب و واضح نوشته میشود و اگر دلیل، گواهی گواه باشد، خواهان باید اسامی و مشخصات و محل اقامت آنان را به طور صحیح معین کند.
- امضای دادخواست دهنده و در صورت عجز از امضاء، اثر انگشت او.
موارد مزبور تماما در برگه دادخواست وجود داشته و لازم است که نکات ذکر شده به درستی در هنگام نگارش دادخواست رعایت شود. گفتنی است که اگر دادخواست توسط وکیل تنظیم شده باشد، لازم است که مشخصات وی نیز در ستون مربوطه در دادخواست نوشته شود.
مشاوره حقوقی تنظیم دادخواست
در بخش قبل، شرایط کلی دادخواست بیان شد و آنچه که در بخشهای مختلف دادخواست وجود دارد، مورد بررسی قرار گرفت.
هر یک از قسمتهای دادخواست، لازم است که به شیوه مشخصی تنظیم شوند و در این صورت وجود نواقصی در برگه شکواییه باعث میشود تا خواهان با رد شدن دادخواست خود مواجه شود. به همین منظور لازم است که جهت نگارش و تنظیم دادخواست، مشاوره حقوقی تنظیم دادخواست بگیرید.
ارائه مشاوره برای نگارش کلی دادخواست وجود دارد و در این صورت این امکان برای شما فراهم است که تنها با راهنمایی و اطلاعاتی که مشاوره ارائه میدهد، خودتان بتوانید دادخواست تنظیم کنید و دیگر در این زمینه نیازی به وکبل برای نگارش دادخواست نداشته باشید. در این بخش قصد داریم که به بررسی نحوه نگارش هر کدام از قسمتهای دادخواست، بپردازیم.
مشاوره نگارش ستون مشخصات خواهان و خوانده
اول از همه لازم است بگوییم که خواهان، فردی است که اقدام به طرح دعوا حقوقی مینماید و خوانده نیز به فردی گفته میشود که شکایت علیه او صورت گرفته باشد. حال باید مشخصات خواهان و خوانده به شیوه صحیحی نگارش شود.
با توجه به این که دادخواست توسط خواهان، تنظیم میشود، باید مشخصات ستون مربوط به خواهان بدون وجود اشکالی نگارش شود. در کمتر حالتی شاهد آن هستیم که برگه دادخواست ناشی از وجود مشکلاتی از قبیل اشتباه بودن مشخصات ستون خواهان، رد شود.
اما در هر صورت، طبق ماده 56 قانون آیین دادرسی مدنی، هرگاه در دادخواست، خواهان یا محل اقامت او معلوم نباشد ظرف دو روز از تاریخ رسید دادخواست به موجب قراری که مدیر دفتردادگاه و در غیبت مشارالیه جانشین او صادر میکند، دادخواست رد میشود.
ماده فوق ناظر بر این است که اگر ستون مربوط به مشخصات خواهان به درستی تکمیل نشده باشد و یا دارای نواقصی باشد، دادگته دادخواست را را رد میکند. رد این دادخواست بدون آن که اخطار قبلی به خواهان داده شود، صورت گرفته و به همین منظور به آن رد فوری گفته میشود. حال بر اساس مدت تعیین شده در قانون، خواهان فرصت دارد که نواقص موجود در دادخواست را برطرف نماید.
وجود نواقص و اشکالات در دادخواست، تنها مربوط به ستون خواهان نیست و این موضوع میتواند در مورد ستون خوانده نیز اتفاق افتد.
در هر صورت اگر ناقص بودن دادخواست ناشی از ستون خوانده بوده و مشخصات وی به صورت کامل نوشته نشود، دادخواست توقیف میشود. توقیف شدن دادخواست به اطلاع خوهان رسیده و وی ظرف مدت ده روز از تاریخ ابلاغ، فرصت دارد که نواقص موجود در ستون خوانده را رفع کند.
مشاوره نگارش ستون تعیین خواسته
گام بعدی در نگارش دادخواست، تکمیل ستون تعیین خواسته است. پس از آن که مشخصات و اطلاعات مربوط به مشخصات خواهان و خوانده، نوشته شد، لازم است که قسمت مربوط به تعیین خواسته نیز نگارش شود. در این بخش، خواهان باید خواسته و آن چیزی که از دادگاه تقاضا دارد را صراحتا قید کند.
خواسته میتوان مالی و یا غیر مالی باشد. در صورتی که خواسته مالی باشد، بهای آن نیز باید تعیین شود. اما اگر خواسته مطرح شده غیر مالی باشد، دیگر نیازی به تعیین بهای خواسته نیست.
خواسته مالی مانند محکومبت خوانده به مبلغ 100 میلیون ریال بابت طلبی که خواهان از وی دارد. اما خواسته مالی میتواند صدور گواهی عدم امکان سازش باشد که در ارتباط با دعاوی طلاق است.
لازم به ذکر است که دادگته، تنها به همان خواستهای که در متن دادخواست اشاره شده است، توجه میکند. به جز مواردی که در ستون تعیین خواسته به آن اشاره شده است، دادگاه ترتیب اثری به خواستههای دیگر نمیکند.
طبق ماده ماده 65 قانون آیین دادرسی مدنی، دعاوی متعدد به موجب یک دادخواست اقامه شده باشد، خواسته هر یک از دعاوی میبایست جداگانه نوشته و بهای خواسته هر یک عندالاقتضاء تعیین و هزینه دادرسی آنها جداگانه احتساب و جمعا پرداخت شود.
مشاوره نگارش ستون دلایل و ضمائم
مرحله بعدی در تنظیم دادخواست، تکمیل ستون مربوط دلایل و ضمائم است. اثبات هر ادعایی بر عهده مدعی است و با توجه به این که طرح دعوا و ادعای مطرح شده از طرف خواهان صورت گرفته است،لازم است که دلایل و مدارک مربوطه جهت اثبات خواسته مربوطه عنوان شود.
شاید بتوان گفت که ستون مربوط به دلایل و ضمائم، مهم ترین قسمت در انواع دادخواستها هستند. خواهان هر مدرک و دلیلی که در دسترس دارد، باید در این بخش به آنها اشاره نموده و در نهایت تمامی دلایل موجود را ضمیمه دادخواست نماید.
بر اساس ماده 57 قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان باید رونوشت یا تصویر اسناد خود را پیوست دادخواست نماید. رونوشت یا تصویر باید خوانا و مطابقت آن با اصل گواهی شده باشد.
لازم به ذکر است که دادخواستی که بدون ارائه ادله اثبات دعوا ارائه میشود، توسط مدیر دفتر دادگاه توقیف شده و برای رفع نقص به خواهان اخطاریه صادر میشود.
تنظیم دادخواست برای انواع دعاوی حقوقی
برای هر دعوا حقوقی با موضوعات مختلف، تنظیم دادخواست به صورت تخصصی انجام میشود.
مقررات و اصول شکلی که برای دادخواست، عنوان شد، در ارتباط با همه دادخواست لازم است که رعایت شود اما طبیعتا شیوه نگارش هر دادخواست متفاوت بوده و نمیتوان یک رویه ثابت را برای تنظیم همه دادخواستها در نظر گرفت.
اما به طور کلی موضوعات و دعاوی که کارایی بیشتری در مراجع قضایی داشته و امکان طرح آنها به مراتب بیشتر است، تنظیم دادخواست برای آنها انجام میشود که عبارتند از:
- دادخواست طلاق توافقی
- دادخواست مطالبه نفقه
- دادخواست حضانت فرزند
- دادخواست مطالبه اجرت المثل
- دادخواست طلاق از طرف زن
- دادخواست الزام به تنطیم سند رسمی
- دادخواست شکایت کارگر از کارفرما بایت عدم پرداخت حقوق و دستمزد
- دادخواست مطالبه خسارت
- دادخواست مطالبه وجه
- دادخواست تامین خواسته
- دادخواست تامین دلیل
- دادخواست اعسار
هر کدام از دعاوی حقوقی به دلیل داشتن شرایطی خاص، نگارش و تنظیم دادخواست برای آنها به شیوه تخصصی انجام میشود.
علیرغم این که شرایط ذکر شده در ماده 51 قانون آیین دادرسی مدنی، جهت نگارش تمامی دادخواستها الزامی است، اما طبیعتا هر دادخواستی شرایط و موضوع خاص خود را داشته و لازم است که شیوه نگارش برای آنها به شیوه تخصصی انجام شود.
در مورد شیوه تنظیم دادخواست طلاق توافقی، باید به این موضوع اشاره نمود که به جهت آن که طرح درخواست طلاق طبق توافق طرفین انجام میشود، در این صورت نیازی به درج مشخصات در ستون خوانده نیست و به نوعی قسمت مربوط به خوانده خالی گذاشته میشود.
مزایا تنظیم دادخواست توسط وکیل
یک قسمت از مهارت اصلی وکلا دادگستری، نگارش انواع دادخواست است. با توجه به این که وکلا عموما پروندههای مختلفی را رسیدگی نموده و به سبب آن نیز انواع مختلفی از دادخواستها را نیز تنظیم میکنند، از این توانایی برخوردارند که نگارش دادخواست را به بهترین شکل ممکن انجام دهند.
طبیعتا دادخواستی که توسط وکیل نگارش شود، دارای مزایا فراوانی است و بدون آن که نواقصی در متن دادخواست وجود داشته باشد، تهیه و تنظیم دادخواست انجام میشود.
در این صورت اگر قرآیند کلی نگارش دادخواست را بر عهده وکیل قرار دهید، از بابت کیفیت محتوای دادخواست میتوانید اطمینان خاطر داشته باشید.
دریافت مشاوره حقوقی تنظیم دادخواست
در سامانه مشاوره حقوقی 24 این امکان فراهم شده است که بتوانید برای نگارش دادخواست نیز مشاوره حقوقی دریافت کنید. با مشاوره تخصصی که در اختیارتان قرار میگیرد، میتوانید به بهترین شکل ممکن برای نگارش دادخواست اقدام کنید.
مشاورههایی که توسط این سامانه ارائه میشود نظیر مشاوره حقوقی آنلاین، این قابلیت را دارند که بتوانید بدون حتی کمک گرفتن از وکیل نیز دادخواست را تنظیم کنید.
ارائه مشاوره حقوقی تنظیم دادخواست به صورت حضوری، مشاوره حقوقی تلفنی و آنلاین وجود دارد که در هر صورت برای ثبت سفارش مشاوره در این زمینه با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
